Ҳар сол дар саросари ҷаҳон 15-уми май ҳамчун Рӯзи байналмилалии оила ҷашн гирифта мешавад. Ин рӯз барои муайян кардани нақши оила дар ҷомеа ва рушду тарбияи шахсият таъсис дода шудааст. Соли 1993 Маҷмаи Умумии СММ ин рӯзро ҳамчун рӯзи махсус эътироф кард ва то имрӯз дар бисёре аз кишварҳо таҷлил мегардад.

Оила – пояи асосии ҷомеа ва мактаби аввалини инсон мебошад. Маҳз дар муҳити оила инсон меҳру муҳаббат, меҳнатдӯстӣ, ахлоқи ҳамида ва дигар арзишҳои инсонро омӯхта, ба ҳаёт омода мешавад.

Оила на танҳо муҳити парвариш ва тарбияи фарзандон, балки манбаи муҳаббат, оромиш ва пуштибонӣ инсон низ мебошад. Аз замони қадим дар фарҳанги миллати тоҷик оила макони муқаддас шуморида мешавад. Падар ҳамчун сутуни устувор, модар чун сарчашмаи меҳру муҳаббат ва фарзандон ифтихору баракати хонадон ба шумор мерафтанд.

Муфассалтар...

Ҷумҳурии Тоҷикистон баъди ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ барои кӯдакону наврасон баҳри фароҳам сохтани шароит ҳама сола бо роҳи қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ талош намуда, ҷиҳати дар сатҳи зарурӣ ҳифз намудани ҳуқуқу озодиҳои кӯдакон чораҳои зарурӣ меандешад. Далели гуфтаҳои боло муқаррароти қисми якуми моддаи 34 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки модару кӯдакро таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлат қарор додааст. Дар асоси ин меъёри конститутсионӣ, ки модару кӯдак таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлат қарор доранд, ба уҳдаи давлат масъулияти зиёдеро мегузорад. Ин масъулият аз андешидани устувории оилаҳо, ҳавасмандгардонии модарӣ, ҳимояи манфиатҳои аъзои оила, аз ҷумла модару кӯдак ва муҳайё кардани шароит ҷиҳати инкишофи кӯдакон равона карда шуда, амалишавии ҳуқуқи оилавиро кафолат медиҳанд. Меъёри конститутсионии мазкур аз он шаҳодат медиҳад, ки дар ҳуқуқи миллӣ муқаррароти як қатор санадҳои ҳуқуқи байналмилалӣ аз ҷумла Конвенсия дар бораи ҳуқуқҳои кӯдак соли (1989), Эъломияи умумии ҳуқуқи башар соли (1948), Паймони байналмилалӣ оид ба ҳуқуқҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ соли (1966) ва ғайраҳо татбиқ шудаанд.

Дар моддаи 16 Эъломияи умумии ҳуқуқи башар ва моддаи 10 Паймони байналмилалӣ оид ба ҳуқуқҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ оила ҳамчун рукни табиӣ ва асоси ҷамъият эътироф шуда, ҳифзи ҳуқуқи модару кӯдак, шаклҳои гуногуни дастгирии иҷтимоии оила пешбинӣ шудааст. Ба ҳимояи махсус фаро гирифтани кӯдакон ва наврасон, истифодаи меҳнати онҳо дар соҳае, ки ба ахлоқ ва саломатии онҳо зарар мерасонад ё барои ҳаёти онҳо хатарнок аст ё метавонад ба инкишофи мӯътадили онҳо зарар расонад, аз ҷумлаи дигар шаклҳои дастгирии иҷтимоии оила мебошад.

Муфассалтар...

Кӯдакон сарвати муҳимтарин, ояндаи имрӯзу фардои миллат мебошанд ва ғамхорӣ нисбати онҳо вазифаи ҳар як шахс, ҷомеа ва давлат аст. Бо дарназардошти чунин муҳиммият дар саросари дунё рӯзи 1 июн ҳамчун Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон таҷлил мегардад.

Дар воқеъ пайдоиши ин ид бо ҷаласаи махсуси Федератсияи байналмилалии демократии занон (соли 1949) рабт дорад, ки дар он дар бораи таъмини некӯаҳволии кӯдакон қарор қабул гардид. Зарурати таъсис додани ин ид дар он буд, ки солҳои баъдиҷангӣ кӯдакон дар вазъияти хеле ногувор қарор доштанд. Аксарияти кӯдакон аз падару модар, хонаву ҷой маҳрум шуда, маҷбур буданд бо талбандагиву дуздӣ рӯз гузаронанд. Кӯдакони зиёд аз гуруснагиву беморӣ мефавтиданд. Ҳолати мазкур ҷомеаро бетараф гузошта наметавонист.

Муфассалтар...

Ба муносибати 1 Июн - Иди байналмилалии ҳифзи кӯдакон

Кӯдакон сарвати муҳимтарин, ояндаи неки имрӯзу фардои миллат мебошанд ва ғамхорӣ нисбати онҳо вазифаи ҳар як шахс, ҷомеа ва давлат аст. Бо дарназардошти чунин муҳиммият дар саросари дунё рӯзи 1 июн ҳамчун Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон таҷлил мегардад.

Расман пайдоиши ин сана бо ҷаласаи махсуси Федератсияи байналмилалии демократии занон (соли 1949) рабт дорад, ки дар он дар бораи таъмини некӯаҳволии кӯдакон қарор қабул гардид. Зарурати таъсис додани ин сана дар он буд, ки солҳои баъдиҷангӣ кӯдакон дар вазъияти хеле ногувор қарор доштанд. Аксарияти кӯдакон аз падару модар, хонаву ҷой маҳрум шуда, маҷбур буданд бо талбандагиву дуздӣ рӯз гузаронанд. Кӯдакони зиёд аз гуруснагиву беморӣ мефавтиданд. Ҳолати мазкур ҷомеаро бетараф гузошта наметавонист.

Ҳадаф аз ҷашнгирии Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон ҷалби таваҷҷӯҳи ҷомеа ба мушкилоти кӯдакон ва зарурати ҳифзи онҳо мебошад. Аз ин рӯ, он на танҳо иди кӯдакон, балки иди калонсолон низ ҳаст.

Андешаи ҷашнгирии Рӯзи байналмилалии ҳифзи кӯдакон аз ҷониби СММ хуб пазируфта шуд ва аз ҳамин лаҳза СММ ҳифзи ҳаёт, саломатӣ ва ҳуқуқҳои кӯдакро яке аз самтҳои асосии фаъолияти худ арзёбӣ намуд.

        Бо мақсади инъикоси ҳуқуқу озодиҳои кӯдак Ассамблеяи генералии СММ соли 1959 Эъломияи умумии ҳуқуқи кӯдакро қабул кард. Муқаррароти асосии Эъломия дар он ифода меёбад, ки “инсоният бояд беҳтарин чизеро, ки дорад, ба кӯдакон диҳад”. Он аз волидайн, ҷомеаи шаҳрвандӣ ва ҳукуматҳо даъват ба амал овард, ки ҳуқуқҳои кӯдаконро эътироф ва барои амалишавии онҳо мусоидат намоянд.

Муфассалтар...

 Ҳамасола 10-уми декабр рӯзи қабули Эъломияи умумии ҳуқуқи инсон ҷашн гирифта мешавад. Эъломия дар таърихи инсоният бунёдгузори ҳуқуқу озодиҳои асосӣ ва муҳимтарин санади байналмилалї дар ин соҳа мебошад. Нақши ин ҳуҷҷати ҷаҳонӣ пеш аз ҳама барои эътироф, эҳтиром, риоя ва таъмини ҳуқуқу озодиҳои инсон хеле муҳим аст. Меъёрҳое, ки дар ин санад муқаррар шудаанд, аз ҷониби тамоми давлатҳои аъзои СММ эътироф гардида, дар қонунгузории онҳо инъикос ёфтаанд Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид 4 декабри соли 1950-ро ҳамчун Рӯзи ҳуқуқи инсон эълон карда, аз тамоми кишварҳо ва созмонҳо даъват ба амал овард то ҳамасола ин санаро ҷашн гиранд.

 Барои таҳияи ин ҳуҷҷати муҳим тамоми дастовардҳои тафаккури инсонӣ истифода шуда, он аввалин таҷрибаи таҳияи дастаҷамъонаи санади ягона доир ба ҳуқуқи инсон мебошад. Эъломия ба зиёда аз 500 забонҳои дунё тарҷума ва нашр гардидааст, ки аз доштани хусусияти умумӣ ва миқёси паҳншавии он шаҳодат медиҳад.

Муфассалтар...